Қазақстандағы волонтерлік қозғалыстар жайлы не білеміз?

Қазақстан биылғы жылы ел тәуелсіздігінің 30 жылдығын атап өтеді. Отыз жылда ел өзгеріп, өркениеттің көшіне ілескелі бері, қоғамда да біраз дүниенің өзгергені анық. Осы орайда, Қазақстандағы волонтерлік қозғалыстардың саны артып, олармен атқарылатын игі іс-шаралардың саны артқан. Ендеше материалдың бүгінгі тақырыбын еліміздегі волонтерлік ұйымдардың бүгіні мен болашағына арнауды жөн көрдік.

Республикада 2020 жыл волонтерлер жылы болып аталып өткен еді. Бүгінде Қазақстанда 100-ден астам волонтерлік ұйым бар. Олардағы еріктілер - бұл ақшалай сыйақыны есептемей ерікті негізде қоғамның игілігіне бағытталған қызметтің кең спектрімен айналысатын адамдар болып табылады.

Қазіргі таңда Қазақстандағы ең танымал волонтерлік ұйымдар Волонтерлер лигасы, Best for kids, "28 петель", "Клуб добряков" және т.б. болып табылады. Айта кетерлігі, осы және басқа да ұйымдар ақысыз жұмыс істейді және олар адамдарға тегін көмек көрсетуді көздейді. Аталған ұйымдардың ішінде Волонтерлер лигасына тоқталуды жөн көрдік.

Волонтерлар лигасы елімізде 2014 жылдан бері жұмыс істейді. Оның қатарында әр түрлі жастағы адамдар, мектеп оқушылары мен студенттер, сондай-ақ зейнетке дейінгі жастағы ересектер бар. Волонтерлер лигасы "Алматының 1000 жылдығына арналған 1000 игі іс", "Өз қалаңның батыры бол" акциясы, Star of Asia, Еуразиялық Медиа Форум, Almaty Film Festival, Қазақстан-Ресей жастар форумы, Іле-Балқаш фестивалі, "Jastar Alany" жастар саммиті және т.б. түрлі әлеуметтік маңызды жобаларға қатысады.

2019 жылдан бастап "Қазақстан волонтерлер лигасы" "Ashyq Júrek" қайырымдылық жобасын жүзеге асыруда. Оны құру бастамасы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың алдында Жастар жылының ашылуында айтылды. Жоба аясында 8 бағыт құрылды: Otbasym, Tabysym, Qazynam, Qulynym, Shabytym, Jigerim, kúsh-qýatym және Ólkem. Волонтерлер лигасы көмекке мұқтаж адамдарға ғана емес, жануарлардың өз иесін табуына көмектеседі, үйсіз жануарларды емдеуге және оларды баптауға көмектеседі. Бүгінгі таңда - Қазақстан Волонтерлер лигасы - бұл орнықты даму және бүкіл әлемдегі бейбітшілік мақсаттарына қол жеткізу үшін қоғамдастықтарды біріктірудегі негізгі қозғаушы күш деп айтуға болады.

Қазақстанның басқа өңірлерінде де түрлі волонтерлік мекемелер жұмыс істейді. Мысалы, Алматыда карантин уақытында "Егер мен болмасам кім" акциясы жүзеге асырылған. Оның "Мен Алматымын"еріктілер ұйымдастырған. Қуантарлығы, осындай волонтерлік ұйымдардың жұмысының арқасында бүкіл ел бойынша мыңдаған азаматтар қажетті көмек ала алды. Олар барлық мұқтаж жандарға көмек көрсетіп, азық-түлік пен қажетті заттарды жеткізіп, аз қамтылған және көп балалы отбасыларға көмек қолын созды. Сондай-ақ, пандемия кезінде көптеген ұйымдар қорғаныс маскаларын тігіп, тегін бере бастады.

2020 жылдың ақпан айында волонтерлік жобаларды қоғамдық қолдауды үйлестіру және мониторингтеу жөніндегі Фронт-орталық ашылды. Фронт-орталықтың ашылуында Қазақстан Республикасы Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қатысты. Ол онда елдегі волонтерлік қозғалыстардың қызметіне оң баға беріп, оларға халық атынан алғыс білдірді: "Қазақстанда волонтерлік біртіндеп жалпыұлттық ауқымды қабылдап жатқанын көріп отырмыз. Бұл процесс еріктілер жылының іс-шараларының арқасында біздің азаматтарымызды одан әрі біріктіреді деп сенемін. Игі істер біздің мәдени сәйкестігіміздің ажырамас бөлігіне айналады",-деді мемлекет басшысы.

Бүгінде мемлекет қабылдаған шаралардың арқасында волонтерлік қозғалыстарды қолдау шеңберінде волонтерлікті қолдау үшін нақты шаралар жүзеге асырылатынын атап өткен жөн. Атап айтқанда, волонтерлік қызмет еңбек өтіліне есептеледі, ерікті студенттердің шәкіртақысы артады және т. б.

Волонтерлікке бет бұрған жастар да елдегі осы саладағы оң өзгерістерге қуанатынын жеткізді. Олар волонтерлікке шын ниет, жүрекпен келу керек дейді. "Менің ойымша, еріктілікке" келу "немесе" кету  ұғымдарын қолдануға болмайды, өйткені жақсылықтың шегі жоқ деп санаймын, себебі әрқайсымыздың бойымызда елге көмек көрсету қағидасы тұрады, ал бұл дегеніміз волонтерліктің тағы бір түрі деп білемін. Жалпы, мен қоғамға – көмек пен қолдауды қажет ететін адамдарға пайдалы болғым келді және қалаймын. Волонтерлік қызмет әсіресе жастар арасында танымал болып келеді. Ашығын айтқанда, бұл қуантарлық жағдай, өйткені бұл адамның, қоғамның және тіпті ұлттың өсіп келе жатқан мәдениетін көрсетеді",-дейді Шымкент қаласы волонтерлерінің бірі Тимур Казьмин.

Сонымен бірге елімізде жастар арасында ең беделді әрі волонтерлік қозғалыстармен тығыз жұмыс жасайтын ұйымдардың бірі - Jas Otan жастар қанаты болып табылады. Айта кетерлігі  Jas Otan жастары да қашан да волонтерлік қызметті алға қойып, көмекке мұқтаж көптеген жандарға жәрдемдесіп келеді. Мысалы былтырғы жылы Арыс қаласында бүкіл елді дүр сілкіндірген қайғылы оқиға болған сәтте, оқиға орнына 750 волонтер аттанды. Олар гуманитарлық жүкті түсіріп, оны зардап шеккендерге жеткізді, адамдарға тек іспен ғана емес, мейірімді сөзбен де көмектесті, стресстік жағдайдағы адамдарды жігерлендіріп, тыныштандырды. Мақтаарал ауданындағы апат кезінде Jas Otan еріктілері де гуманитарлық жүкпен жолға шықты және қиындықтарға қарамастан, аптап ыстықта олар зардап шеккен адамдарға көмектесті. Сондай-ақ, жасотандықтар Covid -19 пандемиясымен күрес кезінде де өздерін көрсете білді.

Күн сайын Jas Otan еріктілері әлеуметтік мұқтаж адамдарға, зейнеткерлерге, көп балалы отбасыларға, мүмкіндігі шектеулі адамдарға атаулы көмек көрсетеді. Көмекке мұқтаж 10 мыңға жуық отбасы еріктілердің барлық қажеттіліктерімен мұқият жиналған жиынтықтарды алды. Бұл тек тамақ емес, сонымен қатар маскалар мен антисептиктер еді. Сондай-ақ, балалар инфекцияның алдын алу туралы ақпараттық парақшалар таратты. Бүгінгі таңда "Біз біргеміз" акциясы аясында жасотандықтар 320 отбасына көмек көрсетті, бұл шамамен 1.2 миллион адам болып табылады. "Кедергісіз келешек", "Бақытты отбасы" және "Ардагерлерді ардақтайық" партиялық жобалары да өз тиімділігін көрсетті, олардың арқасында пандемия кезеңінде көптеген мұқтаж қазақстандық отбасылар өздеріне қажетті көмекті алды және алатын болады. Былтыр Жас Отанның еріктілері 5 миллион бетперде киіп, оларды 100 мыңға жуық отбасына таратты. Мұндай акция Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларын қамтыды.

Covid-19 пандемиясы кезінде Jas Otan еріктілері "Денсаулық пакеттері"акциясын өткізген дәрігерлерді қолдауға шешім қабылдады. Сөйтіп, алғашқы күндері 1,5 мыңнан астам дәрігерге пайдалы өнімдер, жемістер мен дәрумендер таратылды. Осылайша, Jas Otan Қазақстанның барлық жастары атынан бірнеше ай бойы ұйқысыз, демалыссыз, өз туыстарын көрмей, Covid-19-мен күресіп жүрген дәрігерлерге алғыс білдірді.

Сонымен бірге Волонтерлер лигасы мен Jas Otan жаңа "Ашық жүрек"акциясын бастады. Аталған акция еріктілік сияқты қажетті және игілікті қызметті дәріптеуге және оған тартуға бағытталған. Өйткені жақсылық жасау - волонтерлік қызметтің негізі, бұл жасампаздық пен дамуға жетелейді. Акция басталғаннан бері 20 мыңнан астам жастар қатарына жазылды. Мыңдаған балалар әлеуметтік желілерде осы акцияға қолдау білдіруде.

World giving Index, Charity Aid Foundation британдық қайырымдылық ұйымының жыл сайынғы баяндамасына сәйкес, волонтерлік қызмет бойынша Қазақстан 140-тан астам елдің ішінде 78-ші орынға ие екен. Бұл қор әр елде сауалнама жүргізеді, респонденттерден соңғы айда қайырымдылықтың үш түрінің қайсысын, соның ішінде бейтаныс адамға көмек көрсетуді, қайырымдылыққа ақша беруді және волонтерлік қызметке қатысуды сұрайды.

Индекс Қазақстанның динамикасын 2013 жылдан бастап, біздің еліміз рейтингте 66 орында болған кезден бастап көрсетеді, одан кейін төмен және жоғары жылжулар болды — 2014 жылғы 101 — орыннан 2015 жылы 56-ға өсті, содан кейін біртіндеп 2019 жылы тізімнің ортасына жақын 78-орынға орналасты.