Депутаттар риэлторларды бақылауды талап етті

Депутат осыған қатысты сауалын Премьер-министрінің орынбасары – Үкімет аппаратының басшысы Ғалымжан Қойшыбаевға жолдады.

Депутат БАҚ-та риэлторлар арқылы жылжымайтын мүлікті сатуға немесе сатып алуға әрекеттеніп, риэлторлық компанияларға көрсетпеген немесе сапасыз қызмет көрсеткені үшін қарыз болып қалған қазақстандықтардың мәселесі көтерілгенін атап өтті. 

Клиенттерге арналған «құлдық жағдайлары», кейбір «ерекше келісімдер» меншік иелерін өз мүлкіне билік ету құқығынан айырады. Қазақстандықтар «арбитраждық баптан» көп зардап шегеді. Бұл барлық жанжал тек арбитражда, яғни жеке сотта шешіледі деген сөз. Бірақ, судьялардан айырмашылығы, арбитрлер ешқандай жауапкершілік көтермейді және оларды сөз байласудан, сыбайластықтан, алдау мен алаяқтықтан ештеңе тоқтата алмайды. Арбитражда шешілетін барлық дау риэлторлық компаниялардың пайдасына шешілді, - дейді Құспеков. 

Оның айтуына қарағанда, мемлекетте риэлторларды да, арбитраждық соттарды да бақылаудың ешқандай құралдары жоқ, бұл азаматтардың құқықтарын қорғауды толық қамтамасыз етуге мүмкіндік жоқ дегенді білдіреді. 

Қазақстанда соңғы үш жылда жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату операцияларының саны шамамен 1,5 миллион теңгені құрады. Krisha.kz сайтындағы жылжымайтын мүлікті сату туралы хабарландырулардың кем дегенде жартысын риэлторлар жариялаған. Яғни қазақстандықтардың көбіне амалы қалмайды және олар риэлторлармен жұмыс істеуге мәжбүр. АҚШ, Франция және басқа да Еуропа елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, риэлторлық қызметті қатаң мемлекеттік реттеу, лицензиялауды енгізу, этикалық кодексті қатаң сақтау, болашақ риэлторлардың жеке басын және қылмыс жасаған-жасамағанын тексеру қажет, - деп санайды мәжілісмен. 

Депутат мынадай ұсыныстар жасады: 

• риэлторлық қызметті мемлекеттік реттеуді белгілеу, оны лицензиялауды енгізу, риэлторларды міндетті оқытуды және біліктілік емтихандарын тапсыруды енгізу;
• елдегі барлық риэлторлық компаниялар үшін «арбитраждық бапты» алып тастайтын бір типтік келісімді әзірлеу;
• тәжірибе, білім, академиялық және кәсіби жетістіктері бойынша арбитрлерге қойылатын талаптарды арттыру, сондай-ақ оларға жүйелі бақылау орнату және тиісті органдарға қызметі туралы тұрақты есеп беруді талап ету.