"53 миллион доллар алып келген": Құлыбаевтың құбыр сатып жүргені рас па?

Орталық Азиядағы газ құбыры жобасынан ақша алу схемасын британдық Financial Times (FT) басылымы жариялады, деп хабарлады paryz.kz, ҚазТАГ-қа сілтеме жасап.

"Ақпараттың арқасында қолжетімді болған құжаттар Қазақстанның бірінші президентінің күйеу баласы Тимур Құлыбаевтың үкіметтік келісімшарттар арқылы ақша тапқанын көрсетеді", - деп жазған FT кеше.

Британдық газеттің хабарлауынша, Құлыбаев Орталық Азия мен Қытай арасында газ құбырын тартудың миллиардтаған долларлық жобасымен байланысты құпия схемамен ақша тапқан.

"Құлыбаевта жұмыс істейтін қызметкерлер мен консультанттар қазақстандық миллиардерге ірі жобаға байланысты келісімшарттар бойынша кем дегенде бірнеше ондаған миллион доллар алу схемасын жасады. Сыбайлас жемқорлықпен жіберген электрондық пошта хабарламаларында 2008-2014 жылдар аралығында жіберілген схема егжей-тегжейлі сипатталған. Бұл Құлыбаевқа ресейлік кәсіпкер Александр Кармановқа тиесілі ETK компаниясымен жасалған құбырлар құрылысының келісімшарттарынан пайданың бір бөлігін алуға мүмкіндік берген", - дейді хабарда.

Бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлауынша, осы схемаға сәйкес, ETK құбырларды Украина мен Ресейдің зауыттарынан сатып алады. Бірақ алдымен ол сол зауыттарға құбыр шығару үшін болатты сатады. Бұл - өзі осы болатты сатып алған бағадан үлкен үстеме баға.

FT тексерген келісімшарттар көрсеткендей, Сингапурдағы ETK Қытайдың Цзянсу Шаган тобынан болатты тоннасын 935 доллардан сатып алуға және ресейлік құбыр өндірушісі ТМК үшін тоннасын 1,5 мың доллардан сатуға келіскен. ТМК келісімшартында "шамамен 200 миллион доллар" жалпы шығын қарастырылған. Бұл ETK жалпы пайдасын 75 миллион доллармен салыстыруға болады.

Алайда басылым бұл ақшаның көп бөлігі Кармановтың компаниясына емес, Құлыбаевқа арналған деп қорытынды жасайды. Құжаттарда Сингапур мен БАӘ компаниялары арқылы болатты қайта сатудан түскен пайданы тікелей Құлыбаевқа бағыттауға бағытталған компанияның ұйымдық құрылымының егжей-тегжейлері көрсетілген. ФТ мәліметтері бойынша, Құлыбаев 70% пайда алуы керек еді, ал аталған басылымның мәліметінше, оған тек осы бір келісімшарттан 53 миллион доллар алып келген.

Бір хатта атап өткендей, консультант Құлыбаевтың компаниясына осы схеманы құру бойынша жұмыстарды аяқтау үшін шот-фактуралар жіберді. Хаттарға қарағанда, бұл келісімді Құлыбаевтың келісімінсіз өзгертуге болмайтындығын қамтамасыз ету үшін оның қызметкерлері Құлыбаевтың кейбір адамдарына компания шешімдерін бақылауға мүмкіндік беретін ЕТК-де үлес алуды ұсынды.

Басылым 2012 жылдың қазан айында ETK қызметкері Құлыбаевтың өкілдеріне Кармановтың бұл ұсынысқа келіскендігі туралы электронды хат жібергенін нақтылайды.

"Құлыбаевтың кеңесшілері арасындағы электрондық пошта хаттарында үміткердің аты-жөні көрсетілген. Бұл - қазақстандық кәсіпкер Мұрат Балапанов", - деп толықтырады FT.

Ресейлік корпоративті құжаттарға сәйкес, 2012 жылдың 21 желтоқсанында Балапановтың есімі ресми құжаттарға ЕТК жаңа акционері ретінде енгізілді. FT мәліметтері бойынша оның үлесі ETK капиталының 0,00001%-ын құрады. Ол сонымен қатар компанияның президенті деп аталды. Британдық газет Балапановпен байланыса алмаған.

"Құлыбаевтың адвокаттары оның "ешқашан ETK ұйымына тікелей, жанама түрде немесе қандай да бір келісім немесе осыған ұқсас схема бойынша ешқандай қызығушылығы болған емес" деп мәлімдеді. Балапанов Құлыбаев ұсынған үміткер болған жоқ және мұны растайтын қоғамдық құжаттарға қарамастан, Балапанов ЕТК-ға ешқашан үлес салмады деген пікір айтылды" деп жазады FT.

Ашық электронды поштада сипатталған келісімшарттан алынған кірісті алудың нақты схемасы туралы бұқаралық ақпарат құралдарының сұрақтарына жауап ретінде Құлыбаевтың адвокаттары "ол ешқашан сипатталған схемалардың ешқайсысының қатысушысы болған жоқ" деп мәлімдеді. Олар "әртүрлі көздерден алынған пайданың 70%-ы өздерінің клиенттерінің Сингапурдағы ұйымына жіберілді" деген болжам - жалған" деп отыр.

FT-мен хат алмасу кезінде оның адвокаттары оны жалған ақпарат науқанының құрбаны болды деп мәлімдеді. Ал британдық журналистер 2007 жылдың тамызында Қазақстанның тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаев өзінің қытайлық әріптесі Ху Цзиньтаомен бірге Астанада Орталық Азиядан Қытайға дейін Еуропаға сатылған жаңа газ құбырларын салатынын жариялағанын еске түсірді.

Бұл құбырлардың ұзындығы 3 мың шақырымнан асады, ал қаржыландыру Қытай үкіметінің несиелері есебінен жүзеге асырылды. Алғашқы екі жолға 7,5 миллиард доллар, үшіншісіне - шамамен 3 миллиард доллар, одан кейін төртінші жолға тұрды.

FT мәліметтері бойынша, бұл келісімшарттардан ең үлкен пайда Мәскеудегі Daydreams стриптиз клубының бұрынғы қожайыны, Роға құбыр жеткізіп беруде байлыққа ие болған ресейлік Александр Кармановқа тиесілі.